Marzy Ci się własny biznes na wsi? Oto jak zdobyć na to pieniądze!

Siedzisz czasem na werandzie, patrzysz na swoje pole i myślisz: „A może by tak coś innego? Coś swojego?”. Znam to uczucie. Mój sąsiad, Jarek, przez lata hodował kury, aż pewnego dnia stwierdził, że ma dość. Postanowił otworzyć małą wędzarnię. Wszyscy pukali się w czoło, a on uparł się, znalazł jakieś dofinansowanie i dziś jego wędliny znają w całej okolicy. Ten tekst jest właśnie o tym – o tym, jak znaleźć pieniądze na taki start. Przejdziemy razem przez gąszcz przepisów, żeby Twoje marzenie o firmie na wsi nie skończyło się na planach. Bo wiesz, dobrze przygotowane podejście do tematu, jakim są dotacje na działalność pozarolniczą, to już połowa sukcesu.

Czemu w ogóle warto myśleć o firmie poza rolnictwem?

Życie na roli to nie jest bajka. Pogoda, ceny w skupie, ciągła niepewność. Dlatego coraz więcej osób myśli o dywersyfikacji. Pamiętam, jak mój ojciec mówił, że nie można wszystkich jajek trzymać w jednym koszyku. I to jest święta prawda. Założenie własnej firmy na wsi to nie tylko dodatkowy grosz. To szansa na stabilizację, na uniezależnienie się od kaprysów rynku rolnego. To też sposób na to, żeby nasza wieś żyła! Nowe usługi, nowe miejsca pracy, agroturystyka, która ściągnie ludzi z miasta… To wszystko sprawia, że życie tutaj staje się po prostu lepsze. I właśnie po to wymyślono różne programy wsparcia. Takie dotacje na działalność pozarolniczą to realny zastrzyk gotówki, który pozwala zrealizować pomysły, na które inaczej nigdy nie byłoby nas stać.

Skąd wziąć kasę, czyli gdzie pukają po wsparcie?

No dobrze, pomysł jest, chęci są, ale skąd wziąć na to wszystko pieniądze? Na szczęście jest kilka źródeł, z których można czerpać. To nie jest tak, że pieniądze leżą na ulicy, ale przy odrobinie wysiłku da się je zdobyć. Kluczowe jest zrozumienie, gdzie szukać, żeby skutecznie ubiegać się o dotacje na działalność pozarolniczą.

Wspólna Polityka Rolna – fundament dla wsi

To takie podstawowe źródło, o którym słyszał chyba każdy rolnik. W ramach Planu Strategicznego na lata 2023-2027 jest specjalna pula pieniędzy na rozwój przedsiębiorczości. Możesz dostać kasę na budowę małego pensjonatu, remont stodoły pod warsztat stolarski, zakup maszyn do przetwórstwa czy nawet na sprzęt komputerowy, jeśli chcesz świadczyć usługi IT. Całą tą machiną zarządza Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, czyli słynny ARiMR. To właśnie na ich stronie trzeba śledzić ogłoszenia o naborach. To często pierwsze miejsce, gdzie ludzie szukają informacji o dotacje na działalność pozarolniczą.

Wiem, nazwy brzmią skomplikowanie, ale w praktyce chodzi o to, żeby dać ludziom na wsi wędkę, a nie tylko rybę.

Fundusze Europejskie i Lokalne Grupy Działania (LGD)

Poza WPR, są też inne unijne pieniądze. Programy regionalne, Krajowy Plan Odbudowy… Ale z mojego doświadczenia powiem ci jedno: szukaj swojej Lokalnej Grupy Działania. LGD to taka organizacja, która działa na naszym, lokalnym podwórku. Tam siedzą ludzie, którzy znają specyfikę terenu, wiedzą, czego brakuje i jakie pomysły mają sens. Ogłaszają konkursy na mniejsze, bardziej dopasowane projekty. Czasem łatwiej dostać pieniądze z LGD niż pchać się w wielkie, ogólnopolskie programy. To właśnie oni często wspierają takie perełki jak małe pracownie rękodzieła czy wypożyczalnie kajaków. Warto do nich zadzwonić, umówić się na spotkanie i po prostu pogadać o swoim pomyśle na dotacje na działalność pozarolniczą.

Co było, a nie jest – lekcja z PROW

Pewnie słyszałeś o Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, czyli PROW 2014-2020. Ten program formalnie już się skończył, ale to na jego fundamentach zbudowano wiele obecnych działań. Słynne poddziałanie 6.2, czyli „Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności”, było prawdziwym hitem. Mnóstwo firm na wsi powstało właśnie dzięki tym pieniądzom. To co teraz mamy w nowym Planie Strategicznym, to w dużej mierze kontynuacja tamtych założeń. To pokazuje, że wspieranie przedsiębiorczości na wsi to nie jednorazowy strzał, a długofalowa strategia. Dlatego warto interesować się, jakie są dostępne dotacje na działalność pozarolniczą, bo to sprawdzony mechanizm.

Papierologia i wymogi, czyli co musisz wiedzieć

Żeby skutecznie starać się o dotacje na działalność pozarolniczą, trzeba niestety przebrnąć przez trochę formalności. Ale bez paniki, da się to ogarnąć.

Przede wszystkim patrzą na to, kim jesteś. Najczęściej o wsparcie mogą starać się rolnicy ubezpieczeni w KRUS, ich żony, mężowie i inni domownicy. Chodzi o to, żeby pieniądze trafiały do ludzi faktycznie związanych z wsią. Musisz mieszkać na terenie gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej. Czasem są też jakieś dodatkowe warunki, np. dotyczące wieku, ale to już zależy od konkretnego konkursu. Najważniejsze, to żebyś nie prowadził już innej firmy przez ostatnie lata – bo to zazwyczaj pomoc na start.

Na co dają pieniądze?

Katalog pomysłów jest naprawdę szeroki. Możesz dostać dotacje na działalność pozarolniczą na praktycznie wszystko, co ma ręce i nogi i wpisuje się w rozwój wsi. Najpopularniejsze są oczywiście różne rodzaje działalności związane z turystyką: agroturystyka, jakieś pokoje gościnne, mała gastronomia. Ale to nie wszystko! Usługi dla mieszkańców – fryzjer, kosmetyczka, mechanik. Rzemiosło – stolarstwo, garncarstwo. Usługi opiekuńcze, jak mały żłobek. Nawet coś nowoczesnego, jak usługi informatyczne. Kluczowe jest to, żeby Twój pomysł odpowiadał na jakąś lokalną potrzebę i nie był kolejną, piątą firmą z tym samym w jednej wsi.

Wysoko punktowane są projekty, które tworzą nowe miejsca pracy. Nawet jedno! To już duży plus. Liczy się też innowacyjność – nie musi to być lot w kosmos, wystarczy, że zaoferujesz coś, czego w okolicy jeszcze nie ma. No i oczywiście ważne jest twoje doświadczenie. Jeśli całe życie pracowałeś w budowlance i teraz chcesz otworzyć firmę remontową, twoja wiarygodność rośnie.

Jak przebrnąć przez wniosek? Moja historia

Samo złożenie wniosku to proces, który wymaga cierpliwości. Pamiętam, jak pomagałem wspomnianemu Jarkowi z jego wędzarnią. To były tygodnie siedzenia po nocach. Najpierw trzeba znaleźć ogłoszenie o naborze – strony ARiMR, LGD, urzędów marszałkowskich trzeba śledzić regularnie. Potem zaczyna się zabawa z biznesplanem.

To jest serce całego wniosku. Musisz w nim opisać wszystko: co chcesz robić, komu sprzedawać, ile to będzie kosztować i ile planujesz zarobić. To nie może być fantazjowanie. Wszystko musi być poparte analizą rynku, ofertami na maszyny, realnymi prognozami. Dobrze przygotowany biznesplan to podstawa, żeby urzędnik potraktował Twój wniosek o dotacje na działalność pozarolniczą na poważnie.

A potem zbieranie załączników. Zaświadczenie z KRUS, z gminy, czasem jakieś mapki, projekty, kosztorysy. Lista potrafi być długa i przerażająca. Ważne, żeby niczego nie pominąć. Wniosek składa się zazwyczaj przez internet, co jest ułatwieniem, ale i tak trzeba pilnować terminów co do minuty. Potem zostaje już tylko czekać. Ocena formalna, merytoryczna… to trwa. Czasem kilka miesięcy. Trzeba uzbroić się w cierpliwość.

Ile można dostać i jakie są obowiązki?

Kwoty są różne. Często to są ryczałty, np. 100 czy 150 tysięcy złotych na start. Pieniądze dostajesz w dwóch transzach – pierwszą po podpisaniu umowy, a drugą po zrealizowaniu założeń biznesplanu. To nie jest tak, że kasa ląduje na koncie i robisz z nią co chcesz. Musisz skrupulatnie zbierać faktury i udowodnić, że wydałeś pieniądze na to, co zaplanowałeś.

A potem zaczyna się najważniejsze. Po otrzymaniu dotacji masz zobowiązania. Musisz prowadzić tę firmę przez określony czas, zazwyczaj 3 albo 5 lat. Nie możesz jej zamknąć ani zawiesić. Jeśli obiecałeś stworzyć miejsce pracy, musisz je utrzymać. W tym czasie mogą przyjść na kontrolę i sprawdzić, czy wszystko się zgadza. Jeśli coś pójdzie nie tak, mogą kazać zwrócić pieniądze z odsetkami. Także ARiMR dotacje na działalność pozarolniczą to nie tylko przywilej, ale i duża odpowiedzialność.

Wasze pytania, moje odpowiedzi

Często ludzie zadają te same pytania, więc zbiorę je tutaj.

Muszę kończyć szkołę rolniczą, żeby dostać takie dofinansowanie?

Krótka piłka: nie. Wykształcenie rolnicze nie jest kluczowe, gdy starasz się o dotacje na działalność pozarolniczą. Ważniejsze jest to, żebyś miał pojęcie o tym, co chcesz robić. Twoje kwalifikacje i doświadczenie w planowanej branży mają o wiele większe znaczenie. Status rolnika i ubezpieczenie w KRUS – to tak, to często jest warunek.

Czy te dotacje na działalność pozarolniczą trzeba kiedyś oddać?

Zasadniczo są bezzwrotne. Ale jest jedno wielkie „ale”. Musisz wypełnić wszystkie warunki umowy. Jeśli zrobisz wszystko zgodnie z planem, utrzymasz firmę przez wymagany czas, pieniądze zostają u Ciebie. Jeśli złamiesz zasady – będziesz musiał je zwrócić.

Co, jeśli po drodze zmieni mi się koncepcja biznesu?

Życie pisze różne scenariusze, to jasne. Ale każdą istotną zmianę w biznesplanie musisz zgłosić i uzgodnić z instytucją, która dała Ci pieniądze. Drobne korekty pewnie przejdą, ale jeśli nagle zechcesz zamiast warsztatu samochodowego otworzyć salon piękności, to może być problem. Dlatego tak ważne jest, żeby dobrze przemyśleć wszystko na samym początku.

Ile się czeka na decyzję i pieniądze?

Niestety, to trwa. Od złożenia wniosku do decyzji może minąć kilka miesięcy. Potem podpisanie umowy i znowu czekanie na pierwszą transzę. Realistycznie patrząc, cały proces od pomysłu do pierwszych pieniędzy na koncie może zająć pół roku, a czasem nawet dłużej. To nie są dotacje dla niecierpliwych.

Warto spróbować? Moim zdaniem tak!

Wiem, że to wszystko może wyglądać na górę papierów i stresu. I trochę tak jest. Ale gra jest warta świeczki. Te dotacje na działalność pozarolniczą to realna szansa, żeby odmienić swoje życie, stworzyć coś własnego i zabezpieczyć przyszłość rodziny. Kluczem jest dobre przygotowanie i determinacja. Nie bój się pytać, szukać pomocy w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego czy nawet u firm, które specjalizują się w pisaniu wniosków. To naprawdę może być najlepsza inwestycja w Twojej karierze. Śledź nabory ARiMR, rozmawiaj z ludźmi i działaj. Twoja firma na wsi czeka!